انضباط در لغت به معنی سامان گرفتن، خوب نگاه داشته شدن، نظم داشتن و پیروی کامل از دستورات نظامی است. به سخن دیگر، انضباط به معنی صحیح این است که فرد شخصا رفتار و اعمال خود را تحت نظم و قاعده درآورد، خویشتن را کنترل کند و با توجه به آثار و نتایج اعمال خویش اقدام نماید. هدف از نظم و انضباط در آموزش و پرورش آن است که دانشآموزان را با مقررات مدرسه هماهنگ ساخته و محیط یادگیری را معنیدارتر و تمایلات و غرایز طبیعی و فطری آنها را در جهتی مطلوب هدایت و راهنمایی کند.
در مقابل، بیانضباطی و بینظمی را میتوان اینگونه تعریف کرد: انجام دادن هر عمل یا رفتاری به وسیله دانشآموز که سازماندهی مدرسه و فعالیتهای کلاس را مختل یا تهدید به اخلال میکند. ایزابل کلاک، بیانضباطی را رفتاری میداند که از طرف تعدادی از دانشآموزان انجام میشود و مشکلاتی را برای معلم به وجود میآورد و معلم را در راه رسیدن به هدف که ارتقای تحصیلی دانشآموزان است، با مشکل روبرو کرده و مانع از پیشرفت کار تحصیلی میشود و رفتار آنان، نامعقول و نامنظم است.
میدانیم که انضباط اخلاقی و رفتاری دانشآموزان میتواند روی آموزش اثرگذار باشد. بنابراین، پرورش همراه آموزش مهم جلوه میکند. دانشآموزان باانضباط میتوانند مسؤلیتهای مهم مدرسه را به عهده بگیرند و در آینده نیز جامعه، به خوبی پذیرای این افراد است.
هدف از نوشتار حاضر، چگونگی ایجاد مدرسهای شاد، با دانشآموزان با انضباط و منظم است که انسانهای پرورشیافته در این مدرسه، در آینده انسانهایی بهتعالیرسیده، تغییر رفتار داده و متفکر و متعهد خواهند بود که فقط هدف آنها کسب نمره بالاتر نیست، بلکه هدف آموزش و پرورش است. نظم و انضباط حاکم بر مدرسه باعث میشود دانشآموزان با برنامهریزی به کارهای خود برسند و این نظم و انضباط نه تنها داخل مدرسه، بلکه خارج از مدرسه را نیز تحتالشعاع قرار میدهد و باعث میشود دانشآموزانی باایمان، مشتاق به درس و مدرسه و در آینده توانمند روی کار بیایند.